Գլուխ Դ․ «Երեւանի խաչմերուկների հեքիաթները»

Գլուխ Ա․

Գլուխ Բ․

Գլուխ Գ․

Նոյեմբերի 5, 2015 թ․ երեկո

Անցնելով հերթական տռզած կանգառը՝ Արմանը մտավ «Բուկինիստ»։ Վերեւի հարկում շուտվանից երկար չէր մնում, քանի որ մի անգամ կարդացվող գրքերի վրա փող ծախսելը համարում էր հանցագործություն․ ցանցն ապրած կենա։ Իրականում, ավելի շատ փողն էր ափսոսում, բայց բոլորին բնապահպանական բացատրություններ էր տալիս, չնայած, որ Ամազոնկայի անտառների ճակատագիրը իրեն հետաքրքրում էր անմիջապես Լեոնարդ Պելտիերի ազատագրման հարցից հետո, որի մասին մինչեւ վերջերս համոզված էր, որ արդեն շուտվանից մահացել է բանտում։

Մասոնների եւ իլյումինատների բազմաթիվ դավադրությունների մասին գրականության մոտ կանգնած էր Արմանին մի քանի հին գործերից ծանոթ դեւը։ Սա վախտին Մեզենդերանից էր Երեւան գործերով եկել ու տենց էլ մնացել էր, անհասկանալի առեւտրով էր զբաղվում Հայաստանի ու Պարսկաստանի միջեւ, Աքաթաշ անբարեհունչ անունը փոխել էր, ներակայանում էր որպես Արտաշ։ Արմանի դուրը դեւը հեչ չէր գալիս, դրան համարում էր «հիմար գյադա ու իզվռաշեն»։ Բայց քանի որ Արտաշը միշտ փող ուներ ու հավեսով վճարում էր Բզնունցին, ինքը դեւի հետ միշտ ժպտալով էր խոսում։

֊Բարեւ, հոպար, ֊ Արմանը ձեռքով արեց դեւին, որը թեթեւ գլխով բարեւեց։ Արտաշը, երեւի, հասցրել էր ռուսերեն սովորել, քանի որ կլանված թերթում էր մի ռուս քահանայի հաստափոր գիրքը, որն ապացուցում էր, որ աշխարհը զավթել են հրեաները, մասոնները եւ Մոնակոյի մի քանի հարուստ բնակիչ։  

֊Լավ, հոպար, չխանգարեմ։ Մենակ զգուշ, գիշերը վատ երազներ չտեսնես, ֊ Արմանը իջավ ներքեւ՝ բուկինիստական բաժին։ Խանութը փակվելու վրա էր, դրա համար արագ անցավ պահարաններով, նկատեց, որ վերջին մտնելուց շատ բան չի փոխվել։ Բայց քանի ձեռքը փող էր ընկել, որոշեց մի բան առնել։ Վերջին պահին աչքով ընկավ․ «Хайнлан. Кукловоды»։ Գինն ընդհամենը հինգ հարյուր դրամ էր։

֊Լավ, համոզեցիք, կվերցնեմ։ Համ էժան ա։ Համ էլ, մեկ էլ բախտս բերի, լրիվ տարբերակը լինի, առնց ցենզուրայի։ The free men are coming to kill you! Death and Destruction! ֊ քթի տակ մրթմրթալով Արմանը բարձրացավ, արագ վճարեց ու խանութից դուրս եկավ․ դուռը արդեն մուտքի համար փակել էին ու իրեն էին սպասում, որ կողպեն։ Արտաշ դեւը, բարեբախտաբար, հասցրել էր անհետանալ։

Պռոսպեկտով քայլելով՝ Արմանը Ֆեսյբուքում նայում էր իվենթների հրավերների բաժինը, որ հասկանար, թե ուր կարելի է գնալ՝ երեկոն մենակ չսպանելու համար։ Ասլանյան Արոն էր հրավիրել ինչ֊որ տեղ, բայց պարզվեց վաղն Է։ «Լեոնը» Թումոյում նայելու հավես չկար, հազար անգամ տեսած կինո է, ինքն էլ արդեն ուշացած էր հասնելու։ Ըհը․ հենց կողքը Venue֊ում, Rozen Tal ու Degh սեյշն են անում իննին։

֊Սպասեք ինձ, ես գալիս եմ, ֊ Արմանը արագացրեց քայլը, որ ձեռքի հետ համ էլ տաքանա։

Venue֊ն, ինչպես միշտ, դիմավորեց ժպտացող դեմքերով, որոնք ցրված էին զալով մեկ ու թաքնված թունդ ծխի մեջ։ Սեյշնը չէր սկսվել, երաժիշտները քաոտիկ շարժումներով ձեւ էին անում, որ պատրաստում են ապարատուրան, հնչում էր ֆոնային Ֆլոյդ։

֊Խախանդիսսիմո,֊ կյանքից գոհ Արմանը նստեց անկյունում, հանեց հեռախոսը, սիգարետները ու Հայնլայնին, պատվիրեց Կիլիկիա։ Շուտով գարեջուրը դեմն էր, ծխախոտը ծխվում էր, Ֆեսյբուքում առանձնապես բան չկար, նոթիֆիքեյշնների կեսից շատը մի հոգուց էր․ քաղաքապետարանում եսիմ որ վարչության պետից։ Էս մարդը օր ու գիշեր տարբեր խաղեր էր խաղում ու հրավերներ ուղարկում։ Վատը նա էր, որ սա բարեկամ էր, ինքն էլ չամուռ․ զանգում, հարցնում էր, թե իրա վերջին հանրային կարեւորություն ունեցող գրառումը ինչու չի մեկնաբանվել։ Ընկերներից հանել չէր լինում, խաղերը բլոկ անելն էր չէր օգնում․ օրը մի քանի նոր խաղ էր սկսում, քանի ձեռքի հետ քաղաքի բարեկեցության մասին էր անդադար մտածում։

Խմբերը սկսեցին հավաքվել ու մանրից համերգը սկսվեց։ Արմանը բացեց գիրքը՝ երաժշտությունը իսկական Հայնլայնի համար էր։ Բայց այ քեզ բան․ կազմի մեջ գրամեքենայով մեսրոպատառ տպած դեղնած թերթեր էին։ Արմանը առաջ, հետ գնաց․ ամեն ինչ պարզ էր․ Հայլայնից մենակ կազմն էր։ Ինչ֊որ մեկը հին սովետական դիսիդենտական մեթոդներով ուրիշ գիրք էր թաքցրել սրա մեջ։ Մի քանի դատարկ առաջին էջերից հետո Արմանը գտավ վերնագիրը․ «Երեւանի խաչմերուկների հեքիաթները»։ Հեղինակը նշված էր երկու տառով․ Ա․Ա․։ Հաջորդ էջը բացում էր առաջին գլուխը, շատ տեխնիկական հնչող վերնագրով․ «Պռոսպեկտ֊Ամիրյան խաչմերուկ։ Կեսգիշեր»։ Երաժշտությունը սկսեց ավելի ծանրանալ, իսկ Արմանը քթով մտավ թերթերի մեջ․

Լինում է, չի լինում մի մարդ է լինում, անունը՝ Գուրգեն։ Ընկերները իրան, երբ դրանք դեռ կային, Գուգո էին ասում, տնեցիք Գուրիկ կամ էլի Գուգո կասեին, բայց էս մարդը տնեցի էլ չուներ։ Իրա բոլոր տնեցիներն ու ընկերները մեռել էին Լեննականի Մեծ ժաժքի ժամանակ։ Ինքն էլ ամեն բան թողել, էկել, Երեւանում էր ապրում։ Աշխատում էր Զիգզագի վերանորոգման օֆիսում․ ոսկի ձեռքեր ուներ, օր ու գիշեր աշխատում էր, մարդկանց վերադարձնում էր իրենց սիրված փոշեկուլներն ու սառնարանները, նենց, որ նույն դուրեկան դռռոցը հանեն։

Մի բան էր վատ․ Գուգոյի սիրտը 88 դեկտեմբերի յոթի կեսօրին կանգ էր առել ու էլ տեղից չէր շարժվում։ Առանձնապես նեղություն կյանքում դա Գուրգենին չէր պատճառում արդեն շուտվանից, մենակ պետք էր հիշել, որ բժիշկների ձեռքը չընկնի, հանկարծ սիրտը չլսեն։ Բայց սրտի հետ մեջը ժամանակն էլ էր կանգ առել։ Գուգոն էդ օրվանից լավ գիտեր, որ ժամանակը մարդ սրտի բաբախումներով ա հաշվում։ Իսկ հիմա իր մեջ ժամանակ էլ չէր մնացել։ Կյանքը դառել էր միապաղաղ, մի օրը մյուսից չէր տարբերվում։ Հիշողություններն էլ սառել էին միապաղաղության մեջ պարուրված։ Երկար ժամանակ Գուրգենը շատ գոհ էր եւ նույնիսկ վախենում էր, որ հանկարծ մի օր սիրտը կսկսի բաբախել։ Առաջին իսկ զարկից հիշողությունները կվերադառնային, եւ Գուգոն տեղում կմեռներ, չէր դիմանա տնեցիների ու ընկերների մասին մտքերից։

Տարիներ անց նա սկսեց նկատել, որ կյանքն իր մեջը մի սխալ ունի, մի բան փչացել ա մեջը։ Բայց քանի որ չգիտեր, ոնց սխալը գտնել ու ուղղել, աշխատում էր նման մտքերը հեռացնել գլխից։

Օրերից մի օր Գուրգենս շատ երկար մնաց գործի տեղը։ Էդ օրը չափից շատ փոշեկուլ ու սառնարան էին բերել։ Արդեն վաղուց բոլորը գնացել էին տուն, իսկ Գուգոն աշխատում էր։ Երբ գործը ավարտեց, հասկացավ, ժամացույցին նայելով, որ արդեն ուշ գիշեր է։ Քանի որ Գուրգենը ժամանակը չէր զգում, խնայողությունից ելնելով, քաղաքային տրանսպորտից չէր օգտվում, իրեն մեկ էր, թե երբ տուն կհասնի։ Տանն էլ մարդ չկար սպասող։

Այդ գիշեր էլ նա անցավ երկար ճանապարհ՝ Չարենցով, Սայաթ֊Նովայով, Պրոսպեկտով։ Գուրգենը հասավ Ամիրյանի խաչմերուկ, տան մոտ էր արդեն համարյա։ Շուրջը ոչ մարդ կար, ոչ մեքենա։ Ոչ ձայն կար, ոչ քամի։ Ոչ լույս կար լապտերների մեջ, ոչ աստղ ամպամած երկնքում։ Միայն խաչմերուկի կենտրոնում նստած էր, ոտքերը ծալած Սատանան։

֊Գուրգեն, էս չե՞ս բարեւում։

֊Բարեւ։ Մենք ծանո՞թ ենք։

֊Մենք չգիտեմ, բայց ես քեզ լավ գիտեմ։ Չնայած, որ էս անդուր կանաչ բաճկոնն ես հագել․․․ Ու շուտվանից ստեղ նստած սպասում եմ։

֊Էսօր գործից ուշ դուրս էկա, դրա համար ուշացա։

֊Ես էսօր չեմ սպասում։ Ես էն օրվանից եմ սպասում, երբ դադարեցի լսել սրտիդ թրխկոցը։ Ուրիշը կուրախանար, որ էս զզվելի աղմուկը գոնե մի քիչ պակսեց։ Բայց ես տենց կարճամիտ չեմ, Գուգո ջան։ Երբ մեկից ձայները պակսում են, ես հասկանում եմ, որ էդ մեկը, Գուրիկ ջան, փորձում ա ինձանից ծլկի։ Իսկ ինձանից, Գուրգեն ջան, չի կարելի ծլկել։ Ես ներդրումները ատամներով եմ պաշտպանում։ Դու ինձ հասկանում ես, չէ՞։

֊Պարոն, դուք ի՞նչ եք ինձանից ուզում։

֊Այ սա ներկայացման ամենակարեւոր մասն ա, Գուրգենիո։ Մենք մոտենում ենք կատարսիսին։ ԵՍ ԻՆՔՍ ՉԳԻՏԵՄ, ԹԵ ԻՆՉ ԵՄ ՔԵԶՆԻՑ ՈՒԶՈՒՄ։ Ու դա ինձ խիստ մտահոգում է․․․ ― Սատանան լռեց, գլուխը կախեց, իր սեւ մտքերովն ընկավ։

֊Գուգո, գիտես, թե ես ինչո՞վ եմ տարբերվում Համլետից։

֊Երեւի տարիքով։

֊Հումորիստ․․․Չէ, Գուրիկ ջան, նրանով, որ ես միշտ գիտեմ, թե ուրիշներից ինչ եմ ուզում։ Իսկ քո դեպքում ես ինձ խլնքոտ Համլետի պես եմ զգում։ Ու դա ինձ նեռռռռվայնացնում ա, Գուրգեն։

֊Բա ի՞նչ անենք, պարոն։

֊Գիտե՞ս խնդիրն ինչում է, Գուրգեն։ Եթե դու սովորական մարդ լինեիր, ես քեզ մի բան կառաջարկեի քո հոգու դիմաց։ Մի հիանալի բան։ Մենք գեղեցիկ բարտերային գործարկ կիրականացնեինք, ճկուն զեղչային համակարգով։ Բայց քո դեպքում տեսնում եմ, որ առաջարկելու բան չունեմ։ Քեզ ոչ փետուր ա պետք, ոչ բմբուլ։ Դու էլ, իմ լավ ընկեր Կարլի ասած, պահանջարկ չունես ոչ մի բանի։

֊Հմմ․․․

֊Գուրգեն, ստեղ արի, նստի կողքըս, խորատա էնենք, հասկընանք, ինչ բըդի էնենք, ֊ Սատանան ափով մի քանի անգամ զարկեց իր կողքի ասֆալտին։

Սկսեց ձյուն գալ։

Մի քանի ժամ հետո փողոցը ավլող Նարգիզը խաչմերուկի կենտրոնում հայտնաբերեց արդեն սառած մարդու մարմինը։ Կանաչ բաճկոնով մարդը նստած էր ասֆալտին՝ ոտքերը ծալած։ Նրա աչքերը բաց էին, դեմքին ժպիտ․ կարծես ինչ֊որ հին ընկերոջ էր անսպասելի հանդիպել․․․

Վերեւից շրխկոցով ընկավ երեք խնձոր։ Մեկը՝ Նարգիզին։ Երկուսը մնացին անտեր։

Համերգը շարունակվում էր։ Արմանը քնել էր դեմքով գրքի վրա։ Քիթը նայում էր հաջորդ գլխին․ «Սայաթ֊Նովա ֊ Խանջյան Խաչմերուկ։ Արեւածագ»։

Քաղաքի մյուս ծայրում, Թոխմախի կողմերը վիճակը շատ ավելի արթուն էր։ Վամպիրների մարտական ջոկատները անձրեւի տակ գրոհում էին գերեզմանոցը երեք ուղղություններվ։ Վարդաշենի կողմից մտնում էին լեշերի հիմնական ուժերը։ Քաղաքի վերեւներում ուժեղ կայծակ էր։